Pamiętaj
- Zastosuj ułożenie przeciwobrzękowe chorego - unieś część ciała z obrzękiem tak, aby znajdowała się ona powyżej poziomu serca. Podłóż pod rękę/nogę gruby koc lub poduszkę na całej długości ręki/nogi, nie tylko pod miejsce z obrzękiem. Dzięki temu ciężar kończyny rozłoży się równomiernie.
- Częściej wykonuj ćwiczenia z chorym. Chory może wykonywać ćwiczenia w pozycji siedzącej lub leżącej.
- Gdy chory ma niedowłady lub jest w ciężkim, ale stabilnym stanie, wykonuj ćwiczenia bierne.
- Wykonuj z chorym przede wszystkim ćwiczenia części ciała oddalonych od tułowia (dłonie, stopy), np. zginanie i prostowanie palców, zginanie i krążenia dłoni/stóp. Ćwiczenia te należy wykonywać często, jeśli to możliwe nawet co 1-2 godziny. Trwają one krótko (kilka minut) i nie są zbyt męczące i obciążające dla chorego.
- Chory podczas ćwiczeń może odczuwać zmęczenie, niechęć, ból. Ćwiczenia wykonuj do granicy bólu i zakończ, gdy zmęczenie się nasila. Nie doprowadzaj do przemęczenia chorego. Niewielki ból nie jest przeciwwskazaniem, ruch może zmniejszać odczucie bólu.
- Szanuj to, co czuje i mówi chory, ale staraj się być obiektywny i wytrwały w ćwiczeniach.
- Zrezygnuj z aktywności fizycznej, jeśli chory ma gorączkę, nagle pogorszył się jego stan fizyczny, gdy pojawiły się duszności.
- Chory z tendencją do obrzęku nóg nie powinien pozostawać przez dłuższy czas w pozycji siedzącej, zwłaszcza na niskiej kanapie czy fotelu. Dochodzi wtedy do ucisku węzłów chłonnych pachwinowych i kolanowych, co upośledza krążenie limfy.
Znacznie lepiej jest, gdy chory na zmianę chodzi i kładzie się, układając nogi wyżej. Warto, nawet podczas odpoczynku wykonywać ćwiczenia stóp. - Jeśli stan chorego na to pozwala - spacerujcie. Pracujące mięśnie powodują masaż naczyń limfatycznych, co usprawnia ich pracę.
- Jeśli stan chorego na to pozwala, raz dziennie rób drenaż limfatyczny lub delikatny masaż chorego (np. głaskanie w kierunku dosercowym, delikatne uciskanie itp.). Skonsultuj to działanie z lekarzem. Poproś fizjoterapeutę o instruktaż. Pamiętaj, że konsultacja fizjoterapeuty jest bezpłatna w ramach opieki paliatywnej.
- Jeśli powyższe metody nie dają efektów, zastosuj kompresoterapię. Jest to bandażowanie objętej obrzękiem kończyny specjalnymi bandażami o małej rozciągliwości. Kompresoterapię najczęściej łączy się z drenażem limfatycznym. Jeśli obrzęk jest niewielki, można zastosować gotowe wyroby uciskowe, takie jak pończochy, rękawki, skarpetki itp.
- Zaleca się stosowanie diety niskosodowej. Dietę należy skonsultować z dietetykiem lub lekarzem.
Ułożenie przeciwobrzękowe chorego
- Powiedz choremu, jakie czynności zamierzasz wykonać i jak to będzie przebiegało. W miarę możliwości uzyskaj na nie zgodę chorego.
- Unieś część ciała z obrzękiem tak, aby znajdowała się ona powyżej poziomu serca.
- Podłóż pod rękę/nogę gruby koc lub poduszkę na całej długości ręki/nogi, nie tylko pod miejsce z obrzękiem. Ciężar kończyny rozłoży się równomiernie, co również zapobiega powstawaniu odleżyn.
- W takim ułożeniu, aby wzmocnić efekt odpływu nadmiaru chłonki, zalecamy choremu ćwiczyć: zginanie i prostowanie stopy i dłoni, krążenie stopą i dłonią. Ćwiczymy przez dwie do pięciu minut, ćwiczenia powtarzamy co pół godziny.
- Jeśli chory nie jest w stanie ćwiczyć sam, w ćwiczeniach biernych może pomagać opiekun.
- W tej pozycji wykonujemy również drenaż limfatyczny. Zawsze w kierunku do serca.
Jeśli w trakcie czynności dolegliwości chorego nasilą się:
-
Zachowaj spokój
Przerwij czynności i zachowaj spokój, co zapewni poczucie bezpieczeństwa choremu.
-
Ustabilizuj stan chorego
Spróbuj ustabilizować stan chorego: podaj zalecane leki, spróbuj zmniejszyć lęk chorego.
-
Odłóż czynności na później
Spróbuj wrócić do danej czynności później, np. za kilka godzin.