Powstawanie odleżyn
Na Facebooku
Na Linkedinie
W wiadomości
KopiujOdleżyna to martwica tkanki, powstająca pomiędzy wystającymi częściami układu kostnego a zewnętrzną powierzchnią ciała. Odleżyna powstaje w wyniku niedokrwienia, kiedy skóra jest uciskana przez dłuższy czas.
Odleżyny mogą powstać niezależnie od tego, czy chory leży na plecach, na boku czy siedzi. Najbardziej narażone są osoby z zaburzonym czuciem oraz nieprzytomne.
Miejsca najczęściej narażone na wystąpienie odleżyn to: uszy, kość krzyżowa, okolice kości biodrowej i miednicy, pięty, kolana, łokcie, tył głowy.
Czynniki zewnętrzne sprzyjające powstawaniu odleżyn
- długotrwałe unieruchomienie - ucisk na tkanki miękkie z jednej strony przez podłoże, a z drugiej strony przez kościec
- stały ucisk na naczynia tętnicze i żylne, co skutkuje miejscowym niedokrwieniem i w rezultacie martwicą tkanek
- zły stan skóry - jej przesuszenie lub nadmierna wilgotność
- infekcje skórne, które powodują niedokrwienie i niedotlenienie tkanek
- tarcie przy nieodpowiednim sposobie zmiany pozycji
- nieprawidłowe mycie i niedostateczne osuszanie skóry chorego
- kontakt skóry z wilgotną pościelą, moczem, mokrą piżamą
- pościel i piżamy wykonane ze sztucznych materiałów
Czynniki wewnętrzne sprzyjające powstawaniu odleżyn
- niedożywienie chorego
- choroby, takie jak cukrzyca czy miażdżyca
- depresja, wynikająca z długotrwałego leżenia w łóżku
- nietrzymanie moczu i stolca
- przyjmowanie niektórych leków (leki uspokajające, które zmniejszają zdolność poruszania się)
- zaburzenia układu nerwowego (porażenia, zaburzenia czucia)
- podeszły wiek
Pamiętaj:
- Jak najwcześniej zastosuj profilaktykę przeciwodleżynową oraz zapewnij choremu materac przeciwodleżynowy Materac przeciwodleżynowy zalecany jest dla wszystkich osób przebywających w łóżku dłuższy czas, czyli dłużej niż nocny wypoczynek osoby zdrowej.
- Jeśli chory ma odleżyny, dowiedz się jak pielęgnować odleżyny.
- Porady dotyczące profilaktyki oraz zmiany opatrunku uzyskasz od lekarza lub pielęgniarki w poradni rejonowej. Jeśli chory kwalifikuje się do opieki paliatywnej zgłoś się do Poradni medycyny paliatywnej lub pod opiekę hospicjum domowego w twoim rejonie.
- Opatrunki przeciwodleżynowe są refundowane przez NFZ. Zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne na opatrunki wypisuje lekarz lub inny upoważniony specjalista.
Do oceny ryzyka powstania odleżyn służą różne skale oceny stanu fizykalnego, stanu fizycznego, aktywności fizycznej, zdolności poruszania się, nietrzymanie moczu/kału chorego. Najczęściej do oceny ryzyka wykorzystywana jest skala Norton.
| CZYNNIK RYZYKA | 4 | 3 | 2 | 1 |
| A. Stan fizykalny | dobry | dość dobry | średni | bardzo ciężki |
| B. Stan świadomości | pełna przytomność i świadomość | apatia | zaburzenia świadomości | stupor lub śpiączka |
| C. Aktywność, zdolność przemieszczania | chodzi samodzielnie | chodzi z asystą | porusza się tylko na wózku inwalidzkim | stale pozostaje w łożku |
| D. Stopień samodzielności przy zmianie pozycji | pełna | ograniczona | bardzo ograniczona | całkowita niesprawność |
| E. Czynność zwieraczy i odbytu cewki moczowej | pełna sprawność zwieraczy | sporadyczne moczenie się | zazwyczaj nietrzymanie moczu | całkowite nietrzymanie stolca |
Skala NORTON wymaga wiedzy na temat oceny stanu fizykalnego chorego.
20 pkt. - ryzyko jest najmniejsze. Należy stosować profilaktykę przeciwodleżynową.
14 pkt. - obserwujemy zwiększone ryzyko odleżyn. Należy stosować profilaktykę przeciwodleżynową oraz uważnie obserwować stan skóry chorego.
13 pkt. i mniej - zagrożenie powstania odleżyn rośnie. Jeśli chory ma odleżyny, dowiedz się jak pielęgnować odleżyny.
